Nhà Lê trung hưng (chữ Nôm: 茹黎中興, chữ Hán: 黎中興朝, Hán Việt: Lê trung hưng triều, 1533–1789) là giai đoạn sau của triều đại quân chủ nhà Hậu Lê (giai đoạn đầu là nhà Lê Sơ) trong lịch sử Việt Nam. Nhà Lê trung hưng được thành lập khi Lê Trang Tông với sự phò tá của cựu thần nhà Lê sơ là Nguyễn Kim được đưa lên ngôi báu. Đây là triều đại dài nhất so với các triều đại Việt Nam với 256 năm.
Bàn đồ Việt Nam năm 1650, màu cam là địa phận của chúa Bầu, màu tím là tàn dư họ Mạc. Họ Trịnh ở phía Bắc và phía Nam (màu vàng) là của họ Nguyễn. (nguồn: Wikipedia tiếng Anh)
Khi nhà Lê trở lại Thăng Long, tuy trên danh nghĩa đã thống nhất Đại Việt, nhưng riêng tại Bắc Bộ bị cắt hai vùng Tuyên Quang, Cao Bằng do họ Vũ và Mạc chiếm đóng.
Nắm quyền chi phối triều chính và chỉ huy quân đội, họ Trịnh nắm thực quyền thời Lê trung hưng. Mọi chính sách từ ngoại giao, kinh tế, xã hội, giáo dục, văn hóa đều do họ Trịnh quyết định. Từ năm 1600, với công lao đánh bại nhà Mạc – phục hưng nhà Lê, Trịnh Tùng chính thức xác lập địa vị là “chúa”, lập phủ riêng. Họ Trịnh được hưởng thế tập ngôi chúa.
Từ đây họ Trịnh lập ra hệ thống tổ chức chính quyền ở phủ chúa tương ứng với chính quyền có sẵn bên cung vua, ngoài cung vua phía đông còn có phủ chúa ở phía tây. Chính thể Đàng Ngoài do đó được gọi là chính quyền “vua Lê chúa Trịnh”, đây là thời kỳ duy nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam có sự điều hành của quyền thần được thế tập, truyền nối nhiều đời.
Vì vậy, mọi thành tựu, sự kiện, từ quân sự đến xã hội, thịnh trị hay rối ren, đều do tay họ Trịnh. Các chúa Trịnh đều là những người giỏi cai trị và ngoại giao nên tình hình Bắc Hà – khi họ Nguyễn đã cát cứ trong Nam – nhìn chung ổn định. Chẳng những việc chính sự mà ngay cả chuyện vợ con của các vua Lê cũng do các chúa Trịnh sắp đặt. Phần nhiều vợ các vua Lê là con gái họ Trịnh để ràng buộc.
Có 37 tác phẩm về giai đoạn Nhà Lê trung hưng 1533-1789:
clip lịch sử
Tóm tắt: lịch sử lãnh thổ Việt Nam qua các thời kỳ
Phát hành: tháng Sáu, 2020
Người gửi:
Ẩn danh
Thời lượng: 21 phút 24 giây
Nguồn: Dã sử truyện Youtube Channel
Giới thiệu:00:00 - 01:39 Giới thiệu lịch sử lãnh thổ Việt Nam.
01:40 - 10:39 thế kỷ đấu tranh, khẳng định nền độc lập tự chủ.
10:40 - 19:00 Tám thế kỷ mở mang bờ cõi của các vua Lý, Trần, Lê và chúa Nguyễn.
19:01 - 21:24 Lãnh thổ Việt Nam từ thế kỷ 19 đến nay.
