Thế chiến II kết thúc năm 1945 cũng là lúc lực lượng Việt Minh do Hồ Chí Minh lãnh đạo chớp thời cơ “cướp” chính quyền từ tay chế độ của thủ tướng Trần Trọng Kim và quốc trưởng Bảo Đại (tức Đế Quốc Việt Nam). Tháng 9 năm 1945, Hồ Chí Minh tuyên bố nước Việt Nam chính thức trở thành một nước độc lập sau hơn 80 năm là thuộc địa của đế quốc Pháp, dưới tên gọi mới là Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa (VNDCCH).
Tuy nhiên, người Pháp, sau thất bại trước Đức Quốc xã trong thế chiến II, vẫn ngoan cố muốn duy trì chế độ thuộc địa của thời hoàng kim cũ nên kiên quyết không công nhận sự độc lập của Việt Nam. Rắc rối hơn nữa là sự dính líu của Hồ Chí Minh, lúc này là chủ tịch nước VNDCCH, với Quốc Tế Cộng Sản khiến cho nước Mỹ, vốn phản đối chính sách thuộc địa của các đế quốc “già” như Pháp, ngần ngại ủng hộ nước Việt Nam độc lập dưới sự lãnh đạo của Hồ.
Tất cả những sự kiện trên đã góp phần châm ngòi nổ cho cuộc chiến 9 năm với nước Pháp của lực lượng Việt Minh, còn được gọi là cuộc chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất, kết thúc bằng chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 với sự thất bại của người Pháp. Năm 1954 cũng là thời điểm hiệp định Geneva được ký kết, chia nước Việt Nam thành hai phần và đưa đất nước rẽ vào một bước ngoặt định mệnh.
