Đây là triều đại đầu tiên có thể được coi là làm chủ toàn bộ mảnh đất hình chữ S từ ải Nam Quan đến mũi Cà Mau. Cũng là triều đại phong kiến cuối cùng của đất nước Việt Nam.

Sau khi đánh đổ triều Tây Sơn vào năm 1802, vị chúa Nguyễn cuối cùng và cũng là vị hoàng đế đầu tiên của triều Nguyễn, Nguyễn Ánh lên ngôi, lấy niên hiệu là Gia Long, chính thức thay thế nhà Lê trị vì nước Đại Việt.

Công cuộc Nam tiến của các vua và chúa Nguyễn, bao gồm cả việc chinh phạt và sát nhập toàn bộ lãnh thổ nước Chăm-pa, đã mang lại hình hài diện mạo hình chữ S cho nước Việt Nam ngày nay. Đồng thời, các vua Nguyễn cũng là những người đã để mất lãnh thổ và mất nước về tay người Pháp, mở ra thời kỳ Pháp thuộc trong lịch sử dân tộc.

Chính thức diệt vong vào năm 1945 sau cuộc cách mạng tháng Tám tại Việt Nam. Có thể nói, trong suốt 143 năm cai trị của mình, triều Nguyễn đã để lại không ít các di sản mà đến nay vẫn là những chủ đề gây ra rất nhiều tranh luận và tốn kém giấy mực trong giới sử học.